برای دسته بندی کردن انواع بازی‌ها باید آن‌ها را از چند نظر بررسی کرد.
۱- پلتفرم ساخت و نشر بازی:
در هنگام ساخت بازی باید در نظر داشت که پلتفرم و device هدف برای اجرای بازی چیست. بازی‌ها از پلتفرمی که بازی روی آن منتشر می‌شود می توانند مانند زیر دسته بندی شود:
· PC
· کنسول‌ها مثل سری‌های پلی استیشن و ایکس باکس
· کنسول‌های دستی مثل نینتندو (Nintendo)
· تلفن‌های همراه که ممکن است سیستم عامل هدف Android یا iOS باشد
· دیوایس‌های واقعیت مجازی (عینک های واقعیت مجازی)
· ماشین‌های آرکید (Arcade)
· و ..
۲- ژانر بازی
دسته بندی بازی‌ها از نظر ژانر، گستردگی بیشتری نسبت به موارد دیگر دسته‌بندی‌ها دارد. علاوه بر این ممکن است یک بازی از لحاظ ژانر ترکیبی از چند ژانر باشد. برای به عنوان مثال، نمونه‌های زیادی از بازی‌های موجود هستند که ژانر اکشن ماجراجویی دارند.
چند نمونه از ژانرهای مطرح صنعت بازی‌سازی به شکل زیر هستند:
· اکشن (Action) : این ژانر را می توان رایج‌ترین سبک در بازی‌سازی عنوان کرد. در این نوع بازی‌ها معمولا شاهد درگیری و چالش‌های فیزیکی بازیکن با دشمنان و محیط هستیم. در این بازی اصولا هدف کشتن بیشتر دشمنان و رسیدن به یک هدف خاص که ممکن است طی یک مسیر مشخص باشد، است. زیرژانرهای مهم این نوع سبک بازی‌سازی بازی‌های تیراندازی، بازی‌های پلتفرمی و بازی‌های هک‌ان‌اسلش (Hack ‘n Slash) هستند.
· نقش آفرینی(RPG) : در این نوع بازی‌ها اصولا پلیر وظیفه‌ی کنترل و هدایت قهرمان را در محیط و داستان بازی برای انجام یک سری ماموریت، دارد. پیشرفت و ارتقای مهارت‌های قهرمان در بازی‌های RPG توسط خود پلیر انجام می‌شود به عبارتی این خود بازیکن است که با پیشروی در بازی به توانایی‌های قهرمان اضافه می‌کند و مهارت های موجود را لول آپ می‌کند.
· ماجراجویی(Adventure) : در بازی‌های ماجراجویی تمرکز بیشتر روی پیشبرد داستان با جستجو و حل معما است. گاه بازیکن باید به دنبال ابزار و وسایل خاصی در محیط بگردد تا با آن‌ها ماموریت خاصی را انجام دهد یا باید پازل‌ها یا معماهایی را حل کند تا از مرحله‌ای گذر کند. داستان پردازی قوی و طراحی معماها و پازل‌های جذاب برای موفق شدن یک بازی ماجراجویی اصلی مهم است.
· استراتژی(Strategy) : همانطور که نام این نوع بازی مشخص است پلیر باید با چیدن استراتژی و کشیدن طرح و نقشه بازی را جلو ببرد و دشمنان را شکست دهد. در این نوع بازی‌ها شانس کمتری دخیل است و استراتژی و کشیدن نقشه اهمیت بیشتری دارد. معمولا در این نوع بازی‌ها پلیر باید با کنترل منابع و نیروهایی که بدست آورده بازی را پیش ببرد و دشمنان را شکست دهد. در بازی‌های استراتژی غالبا نمای دید بالا به پایین است. این نوع نما به پلیر کمک می‌کند که کنترل بیشتری به منابع خود داشته باشد همچنین نسبت به محیط تسلط بیشتری به پلیر می‌دهد.
· شبیه سازی (Simulation) : در این نوع بازی‌ها سعی می‌شود یک فعالیت در دنیای واقعی به صورت بازی شبیه سازی شود. گاهی در بازی‌های شبیه سازی کنترل منابع هم دخیل می شود. در این نوع بازی‌ها معمولا داستان پردازی وجود ندارد. به عنوان مثال بازی های سفره چی، خیاط باشی و کاسب کار به نوعی در این بسته بندی قرار می گیرند.
· تفننی (Casual): بازی‌های casual معمولا نیاز به مهارت و دقت خاصی ندارند و صرفا برای پر کردن وقت هستند. همانطور که گفته شد این نوع بازی‌ها نیاز به دقت زیادی ندارند و چالشی محسوب نمی‌شوند. به دلیل خاصیت کژوال و وقت‌پرکن بودن معمولا رو پلتفرم‌های تلفن همراه وجود دارند.
· ورزشی (Sport) : بازی‌های ورزشی که معمولا در یک رشته‌ی خاص ورزشی طراحی می‌شوند، معمولا یک مسابقه‌ی ورزشی را شبیه سازی می‌کند و پلیر می تواند بازیکنان آن مسابقه را کنترل کند.
· (Massively Multiplayer Online Game) MMO : در این نوع بازی‌ها تعداد زیادی بازیکن در یک محیط وسیع آنلاین به صورت همزمان با هم بازی می‌کنند. ویژگی مهم این نوع بازی‌ها آنلاین بودنشان است.
· و …
۳- انواع پلیر (Player Type)
بازیکنان بنا بر نحوه تعامل با بازی‌ها براساس نظر آقای بارتل به ۴ دسته تقسیم می‌شود. این شخصیت‌ها عبارتند از: کاسب (achiever) ، کاشف (explorer) ، تعاملی (socializer) و قاتل(killer).
نمی‌توان گفت که هر یک از بازیکنان به صورت خالص تنها یکی از این چهاردسته شخصیت را دارند. معمولا افراد ترکیبی از این چهار دسته را در خود دارند اما اغلب یکی یا دو تا از این چهار شخصیت به عنوان شخصیت غالب پلیر محسوب می‌شوند. اگر شما بدانید که اکثر بازیکنان شما چه شخصیتی دارند می‌توانید بفهمید که چگونه می‌توانید بازی را برای این دسته بازیکنان بهینه کنید.
· کاسب: کاسبان تماما درگیر جمع آوری امتیازها و نشآن‌ها و جایگاه‌های جدید هستند. آن‌ها دوست دارند به رقیبان خود نشان دهند که در حال پیشرفت هستند و می‌توانند به جایگاهی بهتر از آن‌ها دست یابند. آن‌ها دوست دارند دستاوردهایشان را ویترین کنند. برای مثال اگر برنامه‌ای باشد که میزان کیلومتری که با هواپیما طی کردید را جمع آوری کند و به ازای آن به شما امتیاز دهد آن‌ها تمایل دارند که بیشترین میزان امتیاز را جمع اوری کنند. بارتل تخمین زده است که حدود ۱۰ درصد بازیکنان، این تیپ شخصیتی در آن‌ها غالب است. یک ویژگی این افراد این است که با افتخار می‌گویند آن‌ها راه سریع‌تری نسبت به بقیه برای رسیدن به هدف پیدا کرده‌اند. اگر این تیپ شخصیتی در بازی شما وجود دارد حتما باید بازی شما شامل امتیاز و نشان باشد تا این افراد بتوانند آن را کسب کنند.
· کاشف: کاشفان دوست دارند که مسائل جدید در دنیای بازی را ببینند و رازهای آن را کشف کنند. آن‌ها به دنبال کسب امتیاز و جایزه نیستند. برای آن‌ها کشف یک رمز جدید جایزه است. آن‌ها آنقدر راه‌های نرفته را امتحان می‌کنند تا یک منطقه از بازی که به آن دسترسی وجود ندارد را ازاد کنند. آن‌ها به شدت دوست دارند که در بازی اتفاقی بیفتد تا غافلگیر شوند. حدود ۱۰ درصد بازیکنان از این دسته هستند. آن‌ها به مکان‌های مختلف بازی میروند تا یک راه کشف نشده، یک قابلیت، محیط یا راه سریعتر برای انجام یک ماموریت دست پیدا کنند. سعی کنید در بازی خود چیزی برای کشف شدن بگذارید تا یک کاشف از بازی شما لذت ببرد.
· تعاملی: بسیاری از بازیکنان جزو این دسته هستند. در واقع ۸۰ درصد بازیکنان تعاملی اند. این دسته از بازیکنان از اینکه با دیگر بازیکنان در بازی تعامل دارند لذت می‌برند. آن‌ها دوست دارند که با همکاری دیگر بازیکنان به هدف بزرگتری دست پیدا کنند. از نظر آنان چندین نفر از بازیکنان یک قابلیت بزرگتر داشته باشند بهتر از این است که یک قابلیت کوچک‌تر تنها برای خودشان باشد. برای مثال یک تعاملی در یک بازی شبیه سازی مربوط به کشاورزی دوست دارد که در عوض اینکه صرفا به زمین‌های خودش بپردازد زمین بازیکن دیگر را آب دهد و از او محصول دریافت کند. در واقع نوعی جمع سپاری اتفاق می‌افتد و آن‌ها به این اعتقاد شدیدا پایبندند، که از این طریق قابلیت ها را کسب کنند. البته هیچگاه نمی‌توان واقعیت حریص بودن انسان‌ها را انکار کرد پس کنترل کردن همین جمع سپاری نیز کار آن‌چنان ساده ای نیست. همچنین برای سرمایه‌داران همواره ایجاد رقابت، عاملی بوده که سود آن‌ها را تضمین و افزون می‌کرده. پس ارائه یک بازی کاملا تعاملی می‌تواند دردسرهای زیادی را برای شما ایجاد کند.
· قاتل: چنین بازیکنانی معمولا ضدحال شناخته می‌شوند و البته کمترین فراوانی را نسبت به بقیه شخصیت ها دارند. آن‌ها نیز همچون کاسبان به دنبال کسب امتیاز و نشان هستند. تفاوت آن‌ها با کاسبان این است که دوست دارند بقیه ببازند. آن‌ها بیش از اندازه به دنبال رقابت کردن هستند. آن‌ها میخواهند در بازی بهترین باشند و از نظر آن‌ها این با ضربه رساندن به بقیه بازیکنان محقق می‌شود. بنا به تحقیقات بارتل کمتر از یک درصد بازیکنان از این دسته‌اند. آن‌ها تنها درصورتی خوشحال می‌شوند که تنها خودشان ببرند و بقیه ببازند.
۴- مدل‌های درآمدزایی
· فیکسد پرایس (Fixed Price): در این نوع مدل درآمدزایی، محصول آماده می‌شود و سپس در بازار فروخته می‌شود. به عبارتی برای تجربه‌ی این نوع بازی‌ها حتما باید هزینه‌ی آن پرداخت شود.
· F2p (Free to play) : بازی‌های f2p بازی را به صورت رایگان در اختیار بازیکن قرار می‌دهند و پلیر برای تجربه‌ی ویژگی‌ها و ابزارهای بیشتر باید هزینه کند. به عبارتی پلیر تجربه‌ی بیشتر در بازی را می‌خرد. اکثر بازی های موفق داخلی مثل پسر خوانده، فروت کرفت، پر سیتی، منچرز و گلمراد در این category قرار می گیرند.
· اشتراکی(Subscription) : این نوع درآمدزایی می‌تواند در هر کدام از انواع بازی‌ها باشد به این صورت که یک سرویس برای بخش خاصی از بازی طراحی می‌شود که پلیر با تهیه‌ی آن از ویژگی‌های منحصر به فرد و زیادی برخوردار می‌شود.
موارد بالا برای شناخت انواع بازی با توجه به مولفه‌های مختلف، به تیم های بازی سازی کمک می‌کند تا مخاطب هدف را بشناسند و برای بازار هدف خود، بهترین محصول را ارائه دهند. از این‌رو گسترش دانش در زمینه‌های شناخت بازیکنان و انواع بازی می‌تواند امتیاز مثبتی برای تیم‌ها باشد.
نویسنده : فاطمه زارع
منابع :
https://www.zoomg.ir/game-articles/66358-video-game-genres-role-playing/
https://www.zoomg.ir/game-articles/72447-video-game-genres-adventure/
https://www.zoomg.ir/game-articles/77734-video-game-genres-strategy/
https://www.plaza.ir/mag/140006/371502/video-game-genres/
https://bazisazbash.com/game-genres/
